Saturday 9 March 2013

Venghnuai chanchin


Aizawl chhim lam, chhuah chhawng ep zawnga khaw inpharh nuam tak leh zing ni chhuak dawng tha tak, a mi chengte pawh chhungkaw khawsak inrualkhai taka an khawsak hona VENGHNUAI hi Kulikawn leh Mission veng inkara awm niin, Aizawla veng hlun leh upa berte zing ami a ni.

TOBUL: Venghnuai chanchinah hian Thakthing veng hi a bulthut a nih avangin kan sawi lang lo thei lo a. Thakthing tih hming a put telna chhan ber nia lang chu a hmunah hian Thakthing a tam thin em vang niin a lang.

Hemi hmuna Rahsi ho an dahkhawm hma hian khua angin mihring an lo awm tawh a, Sawrkar-in Rahsi ho awmna’na a siam hma chuan Palala Hmar khua a ni. Khum 1905 a Sawrkar-in Rahsi ho awmna atana a  lo ruahman takah chuan a lo cheng hmasate chu a khaw mawngah awmtirin veng thar, ‘Rahsi Venghnuai’ tih hming puttir a ni. Tunah chuan ‘Venghnuai’ tih ringawt puin hun rei tak atang khan kan lo awm ta a ni.

Tichuan Venghnuaiin bul kan tanna chu thakthing venga  Rahsi an dah kum, 1905 chu a lo ni ta a nih chu. Thakthing veng pawh Rahsi ho awmna atana siam a nih angin Rahsi veng tih a ni a. Tunah chuan Thakthing veng tih niin Aizawla veng hlun berte zing ami a ni.

Venghnuai chu veng anga ruahman a lo nih chuan, a mi cheng hmasate chu khawchhiar te, Babu ho kuli te, tlangau te bakah lal upa te pawh awmin, he’ng bakah hian khawtual mi pawimawh engemawzah an awm bawk a ni. A nihna takah chuan Thakthing veng ami an sawnthlak tak ho kha an nih avangin Aizawlah pawh mi hmasa an ni ti ila kan sawisual kher lo ang.

RORELTUTE: Thakthing veng hmunah hian engtik kum atangin nge Lal rorelna neia an lo awm tawh kan hre thui lo a. Ziaktu thenkhat ziak atanga kan hmuh angin Palala khua a ni tih kan hmu a. Chuti a nih chuan Palala chu roreltu hmasa kan hriattheih lo ni se, a hnu ah chuan  a fapa Kapdaia’n ro a rel leh tih kan hmu bawk a ni.

Sawrkar-in Rahsi ho awmna tur  ruahmana vengthar siamsaka Venghnuai hmuna an lo awm hnu chuan Rahsi veng leh Rahsi venghnuaiah chuan Pu Suaka Chawngthu chu khaw roreltu angin a thu a, ani hnuah hian Paliana Hauhnar, Lushai Clerk chuan rorelna chu rochung ve lehin, ani hi kum 1912 atanga 1931 thleng Sawrkar-in Mizo lal angin rorelna a neihtir a ni.

Paliana hnuah hian Lushai clerk dang dang- Pu Suaka Kawlni, Pu Neihhrima leh Pu Chawnglera te chu Lushai Clerk an nihna angin Sawrkar-in khaw hotu roreltu atan a dah ve leh a; Mahse anni erawh hi chu Paliana thuneihna chen ang khan Mizo Lal angin an awm loh bakah an rorelna huam chin pawh a zim a ni.

Paliana Hauhnar, Lushai Clerk kha Sawrkar-in Aizawl pumah Mizo Lal dangte lalna ang bawkin roreltu atan a ruat a, Rahsi veng leh Venghnuai pawh a lalna huam chhung a nihna angin a bikin kan tarlang mai a ni. Amaherawhchu ani pawh hian Aizawl pum hi Lal angin a thut reng bik lova, a hnu lamah veng dang engemaw zah chu Lushai Clerk dangin Lal angin an awp ve a ni.

Mizo lalte lalna a lo tawp hnu, hun engemaw lai atang khan khawtin ah leh veng hrang hrangah kan aiawha roreltu tur thlangin village council inawpna danin kan lo awm chho ta a ni.

-PC LALNGAIHAWMA